Je hebt, wanneer je naar de aantallen kijkt, meer micro-organismen in en op je lichaam dan dat je eigen lichaamscellen bezit. Dat geeft meteen aan dat ze invloed hebben op je gezondheid en niet zo’n beetje beetje ook.
Wat is een microbioom?
Je microbioom is de verzameling micro-organismen die op en vooral in je lichaam leven. Je hebt, wanneer je naar de aantallen kijkt, meer micro-organismen dan eigen lichaamscellen. Dat geeft meteen aan dat ze invloed hebben en niet een beetje ook.
Als je ze niet had zou je het niet langdurig overleven. Zij zijn dus extreem belangrijk voor je. Een groot deel van je microbioom bevindt zich in je spijsverteringskanaal en met name in je darmen. Vroeger werd dat ook wel je ‘darmflora’ genoemd. In je spijsverteringskanaal wordt je voeding verteerd en worden bruikbare voedingsstoffen opgenomen. Alles wat niet bruikbaar is wordt weer uitgescheiden met de ontlasting.
Vertering
Het gedeelte van de voeding waar wij zelf niets mee kunnen, wordt bewerkt en omgezet door onze, laten we zeggen, positieve (vriendelijke) darmbacteriën. Gedeeltelijk kunnen we het daardoor alsnog opnemen en het andere deel gebruiken de darmbacteriën als voedingsbodem, waardoor ze kunnen overleven en groeien. Hierbij ontstaan stoffen die voor ons zeer waardevol zijn en die ons daarnaast beschermen tegen de groei van negatieve (schadelijke) bacteriën.
Bacteriën spelen dus een belangrijke rol in ons lichaam, onder andere bij de vertering. In ruil daarvoor geeft ons lichaam ‘kost en inwoning’ aan deze bacteriën. Een prima samenwerking in principe.
Je darmwand
De positieve darmbacteriën houden je darmwand gezond. De bovenste laag van de darmwand bestaat uit een enkele laag cellen die de darmholte afschermt van de darmwand. Deze cellen van de darmwand liggen dicht tegen elkaar aan, waardoor schadelijke bacteriën maar ook afvalproducten en gevaarlijke stoffen niet door de darmwand heen kunnen dringen en mogelijke infecties, allergische reacties of ziekte kunnen veroorzaken. Verder zorgen ze ervoor dat er een mooie slijmlaag op de darmwand wordt gevormd. Deze slijmlaag vormt een extra barrière tussen wat zich in de darmen bevindt en de kwetsbare darmwand.
Jouw microbioom is specifiek
De samenstelling van de bevolking bacteriën is bij elk mens anders. Hoe onze eigen “dierentuin” aan deze kleine beestjes eruitziet, is onder andere afhankelijk van de vorming van je microbioom in de eerste drie à vier jaar van je leven. Maar ook je voeding, medicijngebruik (vooral antibiotica), stress, (over)gewicht en je algemene gezondheid hebben invloed.
Je kunt stellen dat je microbioom net zo specifiek is voor jou als je vingerafdruk. Dat verklaart ook waarom je geen voedingsadviezen kunt bedenken die echt voor iedereen goed zijn, al zijn in de basis de gezonde basisvoorwaarden voor iedereen gelijk. Bovendien zien we dat andere bevolkingsgroepen een volledig ander microbioom bezitten. Niet voor niets zal de voeding in verre vakantielanden soms leiden tot een paar dagen darmklachten, zelfs wanneer er helemaal geen sprake is van een voedselvergiftiging. Je komt simpelweg in aanraking met voor jou totaal onbekende ‘beestjes’.
Overgewicht
Het is duidelijk geworden dat mensen met een neiging tot overgewicht veel minder verschillende soorten bacteriën bezitten. Een goede variatie aan bacteriën heeft namelijk een positief effect op je stofwisseling, je energieniveau en op de verwerking en opslag (of juist niet) van voedingsstoffen en suikers. Eigenlijk wordt steeds duidelijker dat er nog veel is dat we niet weten. Maar wat we wel weten is dat overgewicht veel te maken heeft met een niet erg gunstige samenstelling.
Immuunsysteem (of afweersysteem) en psyche
Je immuunsysteem en psyche hangen nauw samen met de gezondheid van je microbioom. Darmbacteriën trainen ons immuunsysteem. Dat immuunsysteem beschermt ons lichaam tegen schadelijke bacteriën, virussen, schimmels, parasieten en chemische stoffen. Darmbacteriën leren ons immuunsysteem om goede bacteriën met rust te laten en alleen slechte bacteriën aan te vallen. Hierdoor blijft niet alleen ons microbioom zo goed mogelijk in balans. Dit draagt bij aan de gezondheid van je gehele lichaam. Bovendien heeft een goed en gezond microbioom een positief effect op je hormonen (de boodschapper stofjes in je lichaam) en je neurotransmitters (de boodschapper stofjes in je brein).
Probiotica
Wanneer ons microbioom uit balans is, kunnen er milde tot ernstige klachten ontstaan. Om de balans te herstellen kunnen we onze positieve bacteriën aanvullen. Dat kun je doen door regelmatig gefermenteerde voedingsmiddelen zoals yoghurt, kwark en kaas, zuurkool, tempeh, miso te eten. Er zijn nog wat andere gefermenteerde voedingsmiddelen in Nederland verkrijgbaar maar de keuze loopt niet over. Van nature is de hoeveelheid gefermenteerde voeding die we in Nederland eten niet zo hoog.
Een probiotica supplement zijn goede darmbacteriën die je inneemt via een poeder of capsule. Of ze een positief effect hebben hangt natuurlijk af van het feit of we de bacteriën die zich in een probiotica samenstelling bevinden wel echt te kort komen.
Het gebruik van een probiotica supplement door gezonde mensen is veilig. Wat echter vaak vergeten wordt, is dat wanneer er geen ruimte is op de darmwand voor nieuwe kolonies om zich vast te zetten of wanneer er een probleem is in de darmen, het gebruik van probiotica vaak weinig zin heeft of zelfs af te raden is. Vaak wil je eerst de darmwand herstellen en/of eerst een natuurlijke manier van afdoding van de negatieve bacteriën, gisten, schimmels of zelfs parasieten toepassen, zodat er ook werkelijk ruimte ontstaat om positieve bacteriën te laten overleven op de darmwand.
Symptomen van een tekort aan positieve bacteriën
Een daling van de aantallen positieve bacteriën en een overgroei van het aantal schadelijke bacteriën gaat meestal (maar niet altijd) gepaard met klachten. Een aantal veel voorkomende zijn deze:
- een opgezette buik (altijd of na een maaltijd)
- winderigheid
- een afwijkend ontlastingspatroon (een tot twee keer per dag een toiletbezoek is normaal!)
- sterk ruikende ontlasting
- ontstekingsreacties en een hogere gevoeligheid voor ontstekingen
- depressiviteit
- vermoeidheid
- gewichtsproblematiek
- huidklachten
- een scala aan ziektebeelden
- klachten die zijn ontstaan na een antibioticumkuur of maagzuurremmers
- candidaklachten (ook vaginaal)
Zijn het darm- of maagklachten?
Heel veel klachten die zich in de darmen openbaren zijn in feite maagzuurproblemen. Onder invloed van chronische stress ga je te weinig maagzuur aanmaken, waardoor je microbioom automatisch uit balans raakt. Te weinig maagzuur wordt vervolgens vaak verkeerd gediagnostiseerd als te veel maagzuur waardoor maagzuurremmers worden voorgeschreven die weliswaar verlichting geven, maar het probleem in je darmen verergeren.
Zorgen voor je microbioom
Het binnenkrijgen van voldoende vezels is van groot belang om je persoonlijke dierentuin in leven te houden. Maar behalve je leefstijl aanpassen en je voeding verbeteren, kun je eens per jaar ook een darmkuur doen, bestaande uit 4 weken natuurlijke ‘antibiotica’ gevolgd door 4 weken probiotica. Verder probeer je stress zoveel mogelijk te vermijden, maar bedenk dat ons brein geen onderscheid kent tussen mentale, emotionele, fysieke of energetische stress. Ook je ademhaling, je slaap, je balans in inspanning-ontspanning en je hormonen (met name oestradiol en testosteron) en neurotransmitters (met name GABA en serotonine) hebben invloed op je darmen (net als andersom).
Het zal je nu duidelijk zijn dat ook de oorzaak voor stress, angst, overgewicht en vermoeidheid, om maar even vier voorbeelden te noemen, te maken kan hebben met je microbioom. Maar ook je hormonen, je neurotransmitters, je leefstijl, je voeding, je leeftijdsfase of je persoonlijke omstandigheden kunnen daar (mede) oorzaak van zijn. Laat je dus niet zomaar iets wijsmaken en slik niet zomaar supplementen, maar zoek goede begeleiding van een professional die breed is opgeleid en die je vertrouwt!
bijlage 1
Wil je meer weten?
Een goed en interessant boek is ‘De microbemens’ van Remco Kort
link naar de microbemens – Remco Kort
“…De mens is een wandelend ecosysteem. Ons leven lang verschaft ons lichaam de juiste omstandigheden aan een gigantische gemeenschap micro-organismen. Toch zien we microben voornamelijk als veroorzakers van ziektes en bederf, en proberen we ze uit alle macht te verdelgen met antibiotica en ontsmettingsmiddelen. Maar we kunnen er niet omheen, vanaf de kolonisatie van ons lichaam bij onze geboorte tot de ontbinding na onze dood: bacteriën spelen een onmisbare rol in ons leven. Deze cruciale rol wordt in De microbemens op heldere wijze onder de loep genomen, en dat leidt tot eerherstel voor de kleine organismen. Telkens weer, vanuit steeds een ander perspectief, worden we meegenomen naar een onzichtbaar kleine wereld die groter blijkt dan ooit voor mogelijk is gehouden…”
bijlage 2
Onderzoek reguliere medische wetenschap en de toekomst
Jaren geleden werd er nog wel eens lacherig gedaan als therapeuten (waaronder ik) bij klachten ook darmwerking en darmbacteriën meenamen in hun anamnese. Of als we schreven over bepaalde klachten als gevolg van een ‘doorlaatbare darmwand’. Het artikel hieronder was een van de eerste tekenen dat ook regulier langzaam de zienswijzen veranderden. Inmiddels wordt er intensief onderzoek gedaan naar darmbacteriën en mogelijke therapieën. Toch wordt er door de meeste huisartsen nog steeds geen probiotica geadviseerd na een antibioticakuur. Die antibioticakuur kan van levensbelang zijn en dus absoluut nodig, maar ook de dierentuin in je darmen wordt uitgeroeid. Vraag dus altijd om een probiotica voor daarna!
Artikel reguliere medische wetenschap – Universitair Medisch Centrum Utrecht
“…Zo’n 100.000 mensen in Nederland last hebben van een chronische darmontsteking? Chronisch houdt in dat het een aandoening is die niet te genezen is. Vermoeidheid, buikpijn en diarree zijn de meest opvallende symptomen. En deze kunnen een grote impact op je leven hebben. IBD (Inflammatory Bowel Diseases) is de verzamelnaam van chronische darmontstekingen. De ziekte van Crohn en colitus ulcerosa zijn de meest voorkomende varianten. De oorzaak van IBD is nog niet duidelijk. Volgens maag-darm-leverarts dr. Bas Oldenburg staat vast dat je er genetische aanleg voor moet hebben. “Maar lang niet iedereen met die aanleg krijgt het. Iets in de omgeving zorgt voor een trigger. Maar wat die is, weten we nog niet. Ik vermoed dat de westerse leefgewoonten een rol spelen bij het ontstaan van chronische darmontstekingen. Meestal treedt de aandoening voor het eerst op bij mensen tussen de twintig en veertig jaar oud. Maar we zien dat het steeds vroeger begint en steeds meer voorkomt.”…’